Sprawdź, czy w przypadku twojego dziecka można już mówić o gotowości szkolnej, czy powinno jeszcze pozostać w przedszkolu.

 

Gotowość (dojrzałość) szkolna oznacza osiągnięcie przez dziecko takiego poziomu rozwoju intelektualnego, społeczno-emocjonalnego i fizycznego, który pozwala mu sprostać wymaganiom stawianym przez szkołę. W związku z tym gotowość szkolna w dużej mierze zależy od harmonijnego rozwoju dziecka we wszystkich tych strefach. Aby przebiegał on bez przeszkód, w przedszkolu realizuje się roczny obowiązek przygotowania do nauki w szkole. Podstawa Programowa Wychowania Przedszkolnego wyznacza nauczycielom liczne cele pracy dydaktyczno-wychowawczej, dzięki której dzieci mają zdobyć kompetencje i umiejętności niezbędne do podjęcia edukacji szkolnej.

Jak wiadomo dzieci w tym samym wieku mogą być w różnym stopniu przygotowane do rozpoczęcia nauki w szkole. Gotowość (dojrzałość) szkolna jest ważnym pojęciem w pedagogice i psychologii edukacji, pomagającym ustalić, czy dziecko jest gotowe do pójścia do szkoły. Kilka lat temu zespół polskich specjalistów ds. edukacji przygotował metodę badawczą, która pomaga nauczycielom w przedszkolu przeprowadzić badanie dojrzałości szkolnej. Twórcy SGE-5 rozróżniają dwa pojęcia. Pierwsze to gotowość szkolna, która wiąże się ze zdobywaniem i stosowaniem wiedzy, osiąganiem samodzielności i niezależności, udziałem w życiu grupy rówieśniczej, zmianą dominującej formy aktywności z zabawy na naukę, opanowaniem umiejętności pisania i czytania.

Drugim pojęciem jest gotowość do uczenia się. Według specjalistów gotowość ta wyraża się w spełnieniu następujących warunków:

• zainteresowanie dziecka uczeniem się, chęć bycia uczonym i samodzielnego uczenia się,
• trwałość zainteresowania, kontynuowanie uczenia się pomimo trudności i niepowodzeń,
• osiąganie postępów, choćby niewielkich, w uczeniu się.

Głównym narzędziem badania gotowości szkolnej jest obserwacja zachowania dziecka przez nauczyciela. Obserwacja to zbieranie danych na drodze spostrzeżeń. „Nauczyciele przedszkola korzystają z niej w codziennej pracy. Przyglądają się zachowaniu dzieci, zapamiętują, a niekiedy notują, w jaki sposób poszczególne z nich reagują w różnych sytuacjach, jak się bawią, mówią i wyglądają danego dnia, w jakim są nastroju. Dostrzegają, czym dzieci są zainteresowane, co potrafią i jak kontaktują się z innymi dziećmi i z dorosłymi”. W wyniku obserwacji nauczyciel przygotowuje diagnozę przedszkolną dziecka, którą w formie pisemnej pod koniec roku szkolnego przekazuje rodzicowi. Diagnoza powinna zawierać informacje na temat mocnych i słabych stron dziecka.

Dojrzałość fizyczną i intelektualną dziecka możemy sprawdzić obserwując jego wyniki i sposób wykonywania konkretnych zadań. Trudniejsza wydaje się obserwacja gotowości emocjonalnej i społecznej malucha. Na tę gotowość składają się takie cechy jak samodzielność, zaradność, łatwość nawiązywania kontaktów, współdziałanie, podejmowanie zadań, ponoszenie odpowiedzialności. Odgrywają one bardzo ważną rolę w przystosowaniu się do szkoły, osiąganiu sukcesów i radzeniu sobie z porażkami.

Druga bardzo ważna kwestia polega na tym, że często możemy zaobserwować różny poziom dojrzałości emocjonalnej u dzieci w tym samym wieku. To naturalne zjawisko, które jest spowodowane wieloma czynnikami: cechami osobowości dziecka, różnymi warunkami rodzinnymi, odmiennymi modelami wychowania. Każde dziecko ma swoje własne tempo rozwoju emocjonalnego. Nie oznacza to jednak, że nie można go w tym rozwoju wspierać – wręcz przeciwnie. Jeżeli zauważamy niepokojące zachowania dziecka lub informują nas o nich nauczyciele, warto zastanowić się nad źródłem tych zachowań i spróbować dokonać zmian. W sytuacji, gdy brakuje nam pomysłów, warto skorzystać z pomocy specjalistów – pedagoga lub psychologa dziecięcego – którzy zaproponują nowe metody pracy, udzielą informacji na interesujące nas tematy i zapewnią wsparcie emocjonalne.

Oczywistością jest, że rodzic najlepiej zna swoje dziecko. Warto jednak zaufać również opinii wychowawcy w przedszkolu – pamiętajmy, że dziecko spędza w tej placówce bardzo wiele godzin i nauczyciele mają mnóstwo okazji do obserwacji zachowań i sytuacji, które nie występują w domu. Najwięcej korzyści dla dziecka przyniesie udana współpraca rodziców z nauczycielami.

Aktualnie obowiązkiem szkolnym objęte są dzieci kończące 7 lat. Te, które mają 6 lat, mogą pójść do pierwszej klasy, ale już nie muszą. Co istotne, nie muszą nawet mieć przygotowania przedszkolnego, tzw. zerówki (które było wymagane uprzednio). Uczniem może bowiem zostać także dziecko, które w ogóle nie chodziło do przedszkola. Rodzic musi jedynie pójść z nim na badanie do poradni psychologiczno-pedagogicznej w celu oceny dojrzałości szkolnej – jeśli malec uzyska pozytywną opinię, można już kupować mu tornister.

Istnieją sytuacje, gdy obowiązek szkolny można odroczyć nawet o kilka lat – taką możliwość mają dzieci z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego (z niepełnosprawnością intelektualną, ruchową, sprzężoną, z całościowymi zaburzeniami rozwoju ze spektrum autyzmu, w tym z zespołem Aspergera). Te dzieci mogą uczyć się w oddziałach przedszkolnych do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym kończą 9 lat.